”تئاتر پارس” یا ”تئاتر فرهنگ” یادگاری از دهه بیست لاله زار 

پیمان شیخی:

هنر تئاتر در تمام دنیا، هنری فرهنگساز و تاثیرگذار بر جامعه است و علیرغم اوج و فرودهایی که گاه گاهی برای این هنر رخ می دهد، با بررسی آن می توان به بسیاری از آسیب های فرهنگی پی برد.

 

چگونگی به وجود آمدن "تئاتر پارس""تئاتر پارس" روزگار ما یا همان "تئاتر فرهنگ" روزگار دور، یکی از تماشاخانه های نوظهور دهه بیست شهر تهران است که در سال 1323 به همت عبدالحسین نوشین، که بر اساس دانسته ها و اطلاعات موجود در تاریخ تئاتر کشورمان، "پدر تئاتر مدرن ایران" است، ایجاد می شود.البته باید به این نکته اشاره کرد که نوشین امکان و توانایی اقتصادی تشکیل و راه اندازی تماشاخانه را نداشته و به همین دلیل نیز این تماشاخانه نوظهور با سرمایه گذاری آقایان وثیقی، طایفی و جعفری در میان ضلع غربی خیابان لاله زار قدیم و پایین تر از کوچه اتحادیه، که به واسطه "خانه اتحادیه" از کوچه های مشهور خیابان لاله زار محسوب می شود، با ظرفیت 500 تماشاگر و تحت عنوان "تئاتر فرهنگ" تاسیس شده است.در صفحه 8 و 9 کتاب نمایشنامه "خروس سحر"، نوشته عبدالحسین نوشین، درخصوص افراد موثر در شکل گیری "تئاتر فرهنگ" و نخستین اثر اجرا شده در آن چنین نوشته شده: "سینما تئاتر فرهنگ" به همت نوشین، طایفی و وثیقی در خیابان لاله زار با نمایش "ولپن"، اثر بن جانسون، افتتاح شد.منصور خلج نیز در صفحه 132 کتاب "نمایشنامه نویسان ایران از آخوندزاده تا بیضایی" درخصوص شکل گیری تئاتر فرهنگ نوشته است: "پس از شهریور 1320،  "تئاتر فرهنگ" گشایش یافت و فعالیت خود را به شکل گسترده ای برنامه ریزی کرد. نوشین، علی محزون، لرتا و محمدعلی جعفری، نخستین بانیان "تئاتر فرهنگ"، در اندک مدتی توانستند با حمایت تماشاگران و پشتکار بنیانگذارانش به موفقیت دست یابند"."تئاتر فرهنگ" تماشاخانه ای بود که از همان ابتدا نامی برازنده برایش انتخاب شد، زیرا مقرر بود تا با مدیریت افراد تحصیلکرده هنر تئاتر، آثار نمایشی شاخص آن روزگار، برای نخستین بار، در آن اجرا شود و این اندیشه شایسته تا چندین سال به واقعیت تبدیل شد.بر اساس مستندات موجود، به جرئت می توان نام "تئاتر فرهنگ" را نامی برازنده برای تماشاخانه نوظهور آن روزگار محسوب کرد، زیرا با اجرای نخستین اثر نمایشی در این تماشاخانه نیز، پیشگام بودن و خیز برای تئاتری آکادمیک و همگام با تئاتر روز دنیا، محسوس بوده است.نکته قابل تامل اینکه این مکان قبل از به وجود آمدن "تئاتر فرهنگ" نیز مکانی فرهنگی بوده است.طبق نسخه خطی به جا مانده از فضل الله بایگان، که از بنیانگذاران تئاتر ایران و همکار زنده یاد سیدعلی نصر بوده، کلنل علینقی وزیری پس از بازگشت از فرنگ، در اسفندماه 1302، هنرستان موسیقی خود را در طبقه همکف "تئاتر پارس" افتتاح کرد و در پاییز 1303 کلوپ موزیکال را در طبقه اول این بنا راه اندازی کرد که این کلوپ موزیکال همان "تئاتر پارس" است."تئاتر فرهنگ" افراد متعددی را به خود دیده که هر یک مدتی در این تماشاخانه تحت عناوین هنرمند و مدیر فعالیت داشته اند و سال های پرکار و کم کار و حتی درحال تعطیلی را نیز به خود دیده است. در همین راستا در صفحه 232 و 233 شماره 15 فصلنامه تئاتر "ویژه پژوهش های تئاتری"، که سال 1370 به همت انتشارات نمایش چاپ شده، در خصوص زمان فعالیت "تئاتر پارس" چنین نوشته شده است: دوره های فعالیت "تئاتر فرهنگ" یا "تئاتر پارس" به این صورت است که از سال 1320 تا 1359 و از سال  1362 تا 1364 و از سال 1370 تا 1387 بوده است.این تماشاخانه زیر نظر تفکری و محمدعلی جعفری و به صورت غیردولتی در خیابان لاله زار فعالیت داشته است.مکان "تئاتر پارس" و نخستین هنرمندان آنزنده یاد مصطفی اسکویی، نویسنده، کارگردان و بازیگر پیشکسوت تئاتر، در صفحات 402 و 403 کتاب "سیری در تاریخ تئاتر ایران" درخصوص تاریخ به وجود آمدن "تئاتر پارس" چنین نوشته است: رضا رخشانی، یکی از هنرجویان هنرستان هنرپیشگی در دوره سوم بود که درس "فن بیان" را در هنرستان از نوشین می آموخت. وی با سابقه آشنایی با تنی چند از کسبه لاله زار و با تشویق آنان به کار پرسود تئاتر، موافقتشان را برای تبدیل بخشی از انبارهای کالای طبقه فوقانی مغازه های خیابان لاله زار به تالار نمایش و دعوت نوشین به اداره آن با نام "تئاتر فرهنگ" جلب کرد.هنرمندان فعال در "تئاتر فرهنگ"عبدالحسین نوشین و حسین خیرخواه، با استفاده از هنرمندانی چون لرتا هایرپتیان، توران مهرزاد، حسن خاشع، عطاالله زاهد، ایرج ساویز، مصطفی اسکویی، علی محزون، علی جنویه و جلال ریاحی آثار نمایشی ای چون "تاجر ونیزی" اثر ویلیام شکسپیر، "مسافرت حاجی قربان" ، "میرزا کمال الدین " و "دختر شکلات فروش" را اجرا کردند، اما در سال 1324 برای مدت یک سال به خراسان مهاجرت کرده و "تئاتر فرهنگ" منحل شد.مرحوم  مصطفی اسکویی، نویسنده، کارگردان و بازیگر پیشکسوت تئاتر، در صفحات 403 کتاب "سیری در تاریخ تئاتر ایران" درخصوص هنرمندان اولیه "تئاتر فرهنگ" چنین نوشته است: نوشین نیز با دعوت معدود آشنایان دیرین، لرتا، حسین خیرخواه، حسن خاشع، پرخیده، صادق بهرامی و هنرجویان کلاسی که وی در هنرستان به طور محدود با آنان فن بیان کار کرده بود و افراد دیگر، که بعدا صاحب نام شدند، نظیر افراد زیر، کلاسی برای تمرین نمایشنامه "ولپن"، اثر "بن جانسون"، تشکیل داد.این افراد عبارت بودند از: محمدعلی جعفری، ایرج ساویز، محمدتقی کهنمویی، مصطفی اسکویی، توران مهرزاد، مهین دهیم، عطاء الله زاهد، اصغر تفکری، فروغ سهامی، حسن خاشع، پرخیده و صادق بهرامی.البته در "تئاتر فرهنگ" یا "تئاتر پارس"، هنرمندان بزرگ دیگری نیز فعالیت داشته اند که استاد عزت الله انتظامی نیز یکی از این هنرمندان است.در صفحه 40 کتاب "جادوی صحنه"، که اعظم کیان افراز آن را با عنوان "زندگی تئاتری عزت الله انتظامی" نوشته، درخصوص اتفاقی در نمایش "آرشین مالالان" و نخستین بازی جدی استاد انتظامی در "تئاتر پارس" چنین آمده است: در تئاتر "پارس" انتظامی فقط پیش پرده می خواند، اما یک حادثه او را تبدیل به بازیگر اصلی یک اپرت کرد.هنگام اجرای نمایش "آرشین مالالان"، به کارگردانی صمد صباحی، کاظم تهرانچی، بازیگر نقش اول در اسکی دچار حادثه شد و پایش شکست. نزدیک بود نمایش تعطیل شود که انتظامی به حبیبی، مدیر تماشاخانه، پیشنهاد کرد که جای تهرانچی بازی کند، با این شرط که اگر بازی او بهتر بود، این نقش را به او بدهند. هرچند که صمد صباحی میانه خوبی با انتظامی نداشت و با بازی کردن او موافق نبود، چون چاره ای نداشت، پذیرفت. بازی انتظامی آنقدر موفق بود که حتی پس از بهبودی تهرانچی هم کسی با بازی انتظامی مخالفتی نکرد.منصور خلج نیز در صفحه 132 کتاب نمایشنامه نویسان ایران، "از آخوندزاده تا بیضایی"، درخصوص هنرمندان  تئاتر فرهنگ نوشته است: از یاران تئاتر فرهنگ می توان به آقایان خیرخواه، خاشع، محمدعلی جعفری، تفکری، اسکویی، کهنمویی، بهرامی، شباویز، ریاحی، کریمی، رخشانی، هاتفی، وثیقی، شب پره و خانم ها دیهیم، مهرزاد، پرخیده، سهیلا و . . . نام برد.نخستین نمایش "تئاتر پارس"همانگونه که اشاره شد، عبدالحسین نوشین، از آنجا که تحصیلکرده هنر تئاتر در کشور فرانسه بود و با تئاتر مدرن روزگار خود آشنایی کامل داشت، با به وجود آمدن "تئاتر پارس" نخستین اثر نمایشی را که برای اجرا در این تماشاخانه انتخاب کرد، نمایش "ولپن"، اثر بن جانسون، با کارگردانی عبدالحسین نوشین و بازی عبدالحسین نوشین و هنرمندانی چون حسین خیرخواه، حسن خاشع، بانو پرخیده و صادق بهرامی بود.درحقیقت عبدالحسین نوشین با یاری هنرمندانی که نام آن ها ذکر شد، نمایش "ولپن" را به عنوان نخستین اثر نمایشی "تئاتر فرهنگ" یا "تئاتر پارس" به صحنه برد و این هنرمندان نخستین هنرمندانی بودند که در این تماشاخانه ایفای نقش داشته اند.نمایش "ولپن"، که نمایشی ارزنده نیز از کار درآمده بود، با طراحی و اجرای دکور ناپلئون سروری، که در دوران خود نظیر نداشته و طراحی و اجرای گریم نصرت الله کریمی، که بعدها مجسمه ساز، گریمور، نویسنده، کارگردان و بازیگر شاخص تئاتر، سینما و تلویزیون کشورمان شد، به صحنه رفت و عبدالحسین نوشین، خود نیز نقش "ولپن" را ایفا کرد.محمدتقی کهنمویی در صفحه 43 کتاب "35 سال تئاتر مبارز" درخصوص "تئاتر فرهنگ" به خاطره ای اشاره می کند که بسیار شنیدنی و خواندنی است.وی نوشته است: بوق، بوق، بوق، بوق، بوق . . . ، "تئاتر فرهنگ" در فروردین ماه سال 1323 در خیابان لاله زار با نمایش "ولپن" آغاز به کار کرد. از همان لحظه آغاز، نمایش "ولپن" صدای بوق هفت، هشت، ده اتومبیل سواری بلند شد و مدتی ادامه پیدا کرد. ماشین ها از کوچه برلن وارد خیابان فردوسی می شدند و از میدان توپخانه به لاله زار می آمدند و انگار که عروس می برند . . .  می خواستند با صدای بوق و جار و جنجال مانع شنیده شدن حرف های هنرپیشه ها شوند و تماشاچیان را در سالن ناراحت کنند . . . اجرای بیس "ولپن" نه شب ادامه پیدا کرد و این موقعیت بزرگی برای تئاتر بود.

 

نکته قابل تامل درخصوص "تئاتر فرهنگ" اینکه این تماشاخانه با اجرای نخستین اثر نمایشی خود توانست تاثیر بسیار مطلوبی را بر جو حاکم تئاتر آن روزگار بگذارد و به نوعی نیز روشنفکران زمان خود را با تئاتر دمساز کند و علاوه بر تماشاگران عادی تماشاخانه، از حضور روشنفکران زمان خود نیز بهره مند شود.نمایش "ولپن"، برخلاف آثار نمایشی همنسل خود، کاملا وفادار به متن نمایشنامه و با شکل و شیوه اروپایی اجرا شد و به مدت بیست شب نیز پذیرای تماشاگران خود بود که براساس مستندات، بی سابقه بوده و همین امر نیز به عنوان یک برگ برنده برای "تئاتر فرهنگ"، به عنوان تماشاخانه ای نوظهور، محسوب می شده است. نمایش های اجرا شده در "تئاتر پارس"دومین اثر نمایشی، که در سال 1323 در "تئاتر فرهنگ" یا "تئاتر پارس" اجرا می شود، نمایشی تحت عنوان "مردم" یا "توپاز"، اثر مارسل پانیول، به کارگردانی عبدالحسین نوشین، استدر این نمایش بازیگرانی مثل لرتا هایرپتیان، توران مهرزاد، پرخیده، عبدالحسین نوشین، حسین خیرخواه، صادق بهرامی، حسن خاشع، مصطفی، اسکویی، کریمی، محمدتقی کهنمویی و . . . ایفای نقش کرده اند و ناپلئون سروری طراح و مجری دکور و نصرت الله کریمی طراح گریم نمایش بودند.این نمایش پس از دو هفته تعطیلی "تئاتر فرهنگ" اجرا شده و مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت.زنده یاد  مصطفی اسکویی، نویسنده، کارگردان و بازیگر پیشکسوت تئاتر، در صفحه 412 کتاب "سیری در تاریخ تئاتر ایران" چنین نوشته: نمایش "مردم" در گذشته های دور چندبار و در آبان ماه سال 1320 با شرکت لرتا، پرخیده، ایران قادری، خیرخواه، بهرامی، محتشم، خاشع و نوشین، در سینما پالاس، که قبلا برای نمایش ساخته شده بود، به صحنه رفت.سومین اثر نمایش "تئاتر فرهنگ"، نمایش "میرزا کمال الدین" یا "تارتوف" از ژان باتیس مولیر بود که ذکاء الملک فروغی آن را آماده کرد و با کارگردانی حسین خیرخواه و بازی توران مهرزاد، پرخیده، حسین خیرخواه، صادق بهرامی، حسن خاشع، محمدعلی جعفری، محمدتقی کهنمویی، ایرج ساویز و . . . اجرا شد و متعاقبا در سال 1326 نیز در "تئاتر فردوسی" به صحنه رفت.وی در صفحه 414 کتاب "سیری در تاریخ تئاتر ایران" درخصوص نمایش "میرزا کمال الدین" چنین نوشته: «اجرای "میرزا کمال الدین" در شرایط جدید، بیش از همه موثر واقع شد و حتی زمزمه های مخالفت و تهدیدهای نگران کننده ای را در میان بعضی از کسبه که با "تئاتر فرهنگ" ملک مشترک داشتند، به وجود آورده است. این نگرانی با تهدید به آتش کشیدن تئاتر، آن قدر برای صاحب سرمایه های تئاتر جدی بود که با وجود میل باطنی از نوشین تعویض برنامه را خواستار شدند.»چهارمین نمایشی که در "تئاتر فرهنگ" یا "تئاتر پارس" اجرا شد، نمایش "تاجر ونیزی"، اثر ویلیام شکسپیر با ترجمه رضا آذرخشی و کارگردانی عبدالحسین نوشین بوده است.در این نمایش بازیگرانی چون، توران مهرزاد، پرخیده، مهین دیهیم، حسین خیرخواه، صادق بهرامی، عطاء الله زاهد، حسن خاشع، مصطفی اسکویی، اصغر تفکری، اسماعیل لاهیجی و . . . ایفای نقش داشتند.همچنین ناپلئون سروریان طراحی و اجرای دکور نمایش و نصرت الله کریمی گریم نمایش را به عهده داشته است.پنجمین نمایشی که در "تئاتر فرهنگ" یا "تئاتر پارس" اجرا شد، نمایش "خان لنکران"، نوشته میرزا فتحعلی آخوندزاده و ترجمه میرزا جعفر قراچه داغی و کارگردانی عبدالحسین نوشین بوده که با بازی توران مهرزاد، پرخیده، مهین دهیم، عبدالحسین نوشین، صادق بهرامی، حسن خاشع، محمدتقی کهنمویی و . . . روی صحنه رفته است. دکور این نمایش ناپلئون سروری و گریم آن را نصرت الله کریمی انجام داده اند.جعفر توکل در کتاب "همان" درخصوص نمایش "خان لنکران" از قول عبدالحسین نوشین چنین آورده است: پییس آخوندزاده را به نام "خان لنکران"، که جعفر قراچه داغی ترجمه کرده بود، به صحنه آوردم و پس از چند شب نمایش فهمیدم که اشتباهی بزرگ انجام داده ام.شاید این پرسش برای بسیاری از خوانندگان به وجود آمده باشد که چرا برای نمایشنامه "خان لنکران" که نوشته نمایشنامه نویس ایرانی ای چون میرزا فتحعلی آخوندزاده است، عنوان ترجمه به کار برده شده که جا دارد توضیح لازم داده شود.برپایه مقاله چاپ نشده ای از روح الله جعفری، که از منابعی چون "تمثیلات" اثر میرزا فتحعلی آخوندزاده، "از صبا تا نیما" اثر یحیی آریان پور و "تئاتر قرن سیزدهم" نوشته حمید امجد استفاده کرده، میرزا فتحعلی آخوندزاده، فرزند میرزا محمدتقی، کدخدای روستای خامنه تبریز است که در سال 1190ه.ش در شهر نوخه، از ولایت شکی، دیده به جهان گشود.میرزا فتحعلی آخوندزاده در 23 سالگی به تفلیس می رود و در همین زمان با تئاترهای گرجستان آشنا می شود و بعد از مدتی با الهام از متون "مولیر" و "گوگول" نگارش را آغاز می کند و آثار متعددی را می نویسد که نمایشنامه "خان لنکران" یکی از این متون محسوب می شود.آنچه مسلم است اینکه این اثر نمایشی را جعفر قراچه داغی از زبان آذری به فارسی ترجمه کرده و به همین دلیل برای این نمایش، که در "تئاتر پارس" اجرا شده، از عنوان ترجمه استفاده کرده اند.پس از این نمایش، آثار نمایشی زیر به ترتیب در "تئاتر فرهنگ" یا "تئاتر پارس" اجرا شده اند:نمایش "دخترک شکلات فروش" به کارگردانی استپانیان و بازی توران مهرزاد، پرخیده، مهین دیهیم، حسین خیرخواه، حسن خاشع، عطاء اله زاهد.نمایش "وکیل زبردست" اثر مولیر به کارگردانی حسین خیرخواه و بازی حسین خیرخواه، توران مهرزاد، پرخیده، مهین دیهیم، اصغر تفکری، حسن خاشع و . . .  .نمایش "عاشق گیج" (اسکاپن) به کارگردانی حسین خیرخواه و بازی توران مهرزاد، اصغر تفکری، حسن خاشع، صادق بهرامی و . . .نمایش "شرف" نوشته شیروان زاده و کارگردانی ناپلئون سروریان با بازی توران مهرزاد، پرخیده، مهین دیهیم، حسین خیرخواه، حسن خاشع، مهرداد اسکویی، صادق بهرامی و . . .  .نمایش " ناموس"، نوشته شیروان زاده و کارگردانی قسطانیان، با بازی توران مهرزاد، پرخیده، صادق بهرامی، حسین خیرخواه، مصطفی اسکویی و . . .  .نمایش " کلاه حصیری"، نوشته لابیش که حسن ناصر آن را آماده کرده، با کارگردانی فتح الله جالینوسی و بازی فروغ سهامی، مهین دیهیم، اصغر تفکری، مصطفی اسکویی و . . .  .نمایش "جزای روزگار" نوشته ساراچف، به کارگردانی قسطانیان و بازی پرخیده، مهین دیهیم، صادق بهرامی، مصطفی اسکویی و . . .  نمایش "خدعه عشق"، نوشته شیلر و کارگردانی فضل الله بایگان، با بازی توران مهرزاد، فضل الله بایگان، مصطفی اسکویی و . . .  .نمایش "بازرس" نوشته گوگول، ترجمه علی شمیده و کارگردانی استپانیان و بازی فروغ سهامی، پرخیده، اصغر تفکری، عطاء الله زاهد، میرعمرانی، کاظم تهرانی، تقی ظهوری، مصطفی اسکویی و . . .  .دیگر آثار نمایشی اجرا شده در "تئاتر فرهنگ" یا "تئاتر پارس":از دیگر آثار نمایشی که در این تماشاخانه فعال دهه بیست می توان نام برد، نمایش هایی است که هریک از آن ها با اسقبال تماشاگران زمان خود مواجه شده و برخی از این آثار گاه باعث موفقیت این تماشاخانه در میدان رقابت تماشاخانه ها در خیابان لاله زار می شدند.از میان این آثار می توان به نمایش های زیر اشاره کرد:"بسوی تو"، "خانم گل فروش"، "عاشق روزمزد"، "توپ توخالی"، "آخرین لحظه"، "همسایه لجوج"، "فابریو"، "شبی در بالماسکه"، "طلاق ممنوع است"، "غروب ستارگان"، "طرح اقتصاد"، "دختر دوره گرد"، "معجزه جوانی"، "هیاهوی بسیار برای هیچ"، "مکافات"، "موموش یا مهمان سمج"، "ناموس"، "عروس شب"، "غیاث خشت مال"، "کی عروسی کنیم"، "خوشبختی بازیافته"، "فرشته صحرا"، "در آغوش لیره"، "میرزا قشمشم"، "دختر شکلات فروش"، "صحرا"، "سویل"، "دختر چوپان"، "انتقام شهرزاد"، "خاقان می رقصد"، "ازدواج قرن اتم"، "اتللو"، "الجزیره"، "نفت"، "ایده آل"، "اتین"، "دختر کاباره"، "کودکی بد و پشیز" ( بزغاله دوپولی )، "جنجال در خیاط خانه"، "بابا ایوالله"، "خانم به شوهرت بدبین مباش یا تلاقی"، "ازدواج"، "مستنطق"، "سی زوئه بانسی مرده است"، "بازرس"، "گفت و گوی فراری ها"، "نبرد پهلوانان"، "دیار خاموشان"، "انسان ها"، "شب در حلبی آباد"، "کلاف سردرگم"، "دزد طبقه اول"، "کمپانی جارو"، "برادر"، "طلب آموزش" و نمایش "سرگذشت".آنچه مسلم است اینکه با توجه نبود یک آرشیو مناسب و در شأن تئاتر ایران، بخش بیشتری از آثار نمایشی و اطلاعات مربوط به آن موجود نیست که البته در نهایت تاسف این کاستی فی الحال نیز گریبانگیر تئاتر کشورمان است و چنانچه حرکت هایی محدود نیز صورت گرفته باشد، دور از توجه باقی مانده است. به همین دلیل نگارنده به منظور کسب وجاهت بیشتر برای مقاله پیش رو به خرده اطلاعات مکتوب نیز رجوع می کند که نمونه بارز آن مراجعه به صفحه 50 و 51 کتاب "سیری در تاریخ تیاتر ایران، قبل از اسلام تا سال 1357 شمسی" نوشته استادداریوش اسدزاده است. در این صفحات چنین نوشته شده که: نمایشنامه هایی مثل "وامق و عذرا"، کوروش کبیر"، "موسی و فرعون"، "بیژن و منیژه" و "داستان برمکیان"، در سال 1304 به صحنه رفته و در سال های 1334 و 1335 در "تیاتر فرهنگ" در تهران مجددا اجرا شد.آنچه در این بند مشهود است اینکه آثار نمایشی موفق، حتی پس از گذشت سال ها از اجرای آن ها، برای اجرای مجدد صحنه ای از نگاه دور نمی ماندند و شاید برای بسیاری از علاقه مندان به تماشای این آثار فرصتی مناسب محسوب می شده که البته در روزگار کنونی نیز به صورت گسترده تر و تحت عنوان "بازتولید آثار نمایشی" مورد استفاده قرار می گیرد.پایان فعالیت "تئاتر فرهنگ" و آغاز فعالیت آن با نام "تئاتر پارس"تئاتر فرهنگ اوایل دهه 30 با تغییر مدیریت مواجه می شود و از آن به بعد نام تئاتر فرهنگ به "تئاتر پارس" تغییر پیدا می کند.منصور خلج نیز در صفحه 132 کتاب نمایشنامه نویسان ایران "از آخوندزاده تا بیضایی"  نوشته است: تئاتر فرهنگ در سال 1332 خورشیدی آتش گرفت و تعطیل شد. بعدها تئاتر پارس جایگزین آن شد.در سال 1332 شمسی، پس از کودتای 28 مرداد، آتش‌سوزی بزرگی در تئاتر فرهنگ اتفاق افتاد که آن را سوزاند و پس از آن ساختمان تئاتر بازسازی و تئاتر پارس در آن محل افتتاح شد.پس از انقلاب، "تئاتر پارس" در اختیار ستاد اجرایی فرمان هشت ماده‌ای امام خمینی (ره) قرار گرفت و مدتی نیز، با مدیریت مجید جعفری، آثار نمایشی‌ مختلفی را در این تماشاخانه شاهد بود، ولی پس از مدتی به دلیل مشکلات مالی، که برای این تئاتر به وجود آمد، واگذار و "تئاتر پارس" عملاً برای مدتی تعطیل شد.یک خاطره از یک هنرمندسال 1387 خورشیدی سایت ایران تئاتر به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز یک سلسله گفت و گوی کوتاه با هنرمندان پیشکسوت تئاتر داشت و به خاطر دارم 24 اسفندماه  همان سال به عنوان خبرنگار این سایت وزین تئاتری در گفت و گویی که با مرتضی احمدی داشتم، درخصوص یکی از شیرین ترین خاطراتشان از "تئاتر فرهنگ" چنین گفتند که:سال 1328 یا 1329 در نمایشی که در "تئاتر فرهنگ" آن زمان و "تئاتر پارس" فعلی روی صحنه بود، من به عنوان بازیگر مقابل زنده یاد تفکری، که در آن زمان معروف به قهرمان کمدی کشور بود، ایفای نقش می‌کردم. در این نمایش نقش من فرزندی لوس و بی‌کاره بود که از پدرم، که زنده یاد تفکری نقش آن را بازی می‌کرد، کلاشی می‌کردم و مثلاً مقداری سم خریده بودم و هر گاه که پدر حاضر نمی‌شد به من پول بدهد، او را تهدید می‌کردم که اگر پول ندهد، سم را می‌خورم و خودکشی می‌کنم. من هر شب زنده یاد تفکری را روی صحنه می‌خنداندم و او می‌گفت که این کار را نکنم، تا عاقبت در یکی از اجراها وقتی من این دیالوگ را گفتم، تفکری برخلاف متن چیز دیگری گفت و من که انتظار شنیدن دیالوگی غیر از متن را نداشتم، آن قدر خندیدم که مجبور شدیم پرده را بکشیم.وضعیت فعلی "تئاتر پارس""تئاتر پارس" در 1 مهرماه سال ۱۳۸۲، از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران، با شماره ثبت ۱۰۴۰۲، به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و باعث به وجود آمدن این امید در دل فرهنگ دوستان کشورمان شد که "تئاتر پارس" می تواند علاوه بر ادامه حیات، به عنوان برگی دیگر از تاریخ معاصر کشورمان شناخته شود. البته با کمال تاسف در سال 1387، در زمان مدیریت معصومه ملکی و به دلیل بدهی، این تماشاخانه تعطیل شد. اما همچنان این امید وجود دارد که این تماشاخانه با حمایت های شهرداری، سازمان میراث فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مرمت و راه اندازی شده و به عنوان برگی از تاریخ تئاتر کشورمان حفظ شود.

تصویری از گرامیداشت پانزدهمین سالگرد تاسیس 

گروه تئاتر جوان میبد و اختتامیه نمایش سی مرغ ، سیمرغ

(آبان ماه 1391)